Nieuwbouw Beek en Donk

Het dorp kent, net als het buurdorp Aarle-Rixtel, twee historische centra: het Heuvelplein in het zuidelijk gelegen Beek, en het Piet van Thielplein, in het noordelijk gelegen Donk. De Beekse Sint-Michaëlkerk en de Donkse Sint-Leonarduskerk vormen de basis voor de beide kerkgemeenschappen. D'n Oude Toren, een losstaande kerktoren aan de rand van het dorp uit de 15e eeuw, waakt over de Laarsche Velden en Beekse Akkers. De toren is het laatste restant van het vroegere dorp Beek, dat in de middeleeuwen naar de rand van de huidige akker werd verplaatst, waarbij de kerk eenzaam achterbleef. De kerk werd nog eeuwen gebruikt vanuit het nieuwe dorp, een veelvoorkomend fenomeen in de Brabantse Kempen en westelijk Brabants Peelland. In oude schriftelijke bronnen worden Aarle en Beek overigens regelmatig in één samenvoeging genoemd: Aarle-Beek.
Kenmerkend voor het feit dat Beek en Donk uit twee afzonderlijke kernen bestaat, is de strook groen, dwars door het dorp. Hier vindt men ook de Muziektuin. Sinds 2003 staat hier, op de plek van het laatste gemeentehuis van de voormalige gemeente Beek en Donk, het nieuwe gemeentehuis van de in 1997 nieuwgevormde gemeente Laarbeek.
Net buiten de bebouwde kom van Beek en Donk, in het dal van de Aa, ligt het landgoed met Kasteel Eikenlust. Het park rond het landgoed is toegankelijk maar het huis is privéterrein.
De streek waar Beek en Donk gelegen is, kende al menselijke bewoning vanaf het Mesolithicum, uit welk tijdvak archeologische vondsten stammen. De voorgangers van de huidige nederzettingen ontstonden in de Merovingische tijd, omstreeks 650, op wat hogere delen van het dekzandlandschap rond de huidige Oude Toren te Beek en bij de huidige buurtschap Heereind, ten westen van Donk. Vanuit hier breidde de bewoning zich van 1300 tot 1500 uit tot lager gelegen delen, zoals Broekkant, Donkersvoort, Donk, Bemmer en de Heuvel te Beek. Op 4 december 1329 werden aan de bevolking de gemeenterechten uitgegeven door Hertog Jan III van Brabant.
In 1392 werd de heerlijkheid Beek en Donk, samen met de heerlijkheden Stiphout en Aarle, in leen gegeven aan Dirk de Rovere. In 1482 kwam de heerlijkheid in het bezit van Jan Oudart.
Omstreeks 1400 werd Beek een zelfstandige parochie en uit die tijd dateert de Oude Toren.
In 1422 werd te Donk, waar zich ook een edelmanswoning bevond, de Sint-Leonarduskapel gesticht, welke in 1753 werd afgebroken en in 1979 herbouwd.
Bestuurlijk was Beek en Donk een geheel met Aarle en Rixtel. In 1642 werd de heerlijkheid Beek en Donk heruitgegeven en werd Beek en Donk gescheiden van Aarle en Rixtel.
Industriële bedrijvigheid kwam op gang na de opening van de Zuid-Willemsvaart in 1825. Vanaf 1842 ontwikkelde zich te Donk het bedrijf van Van Thiel, dat spijkers (draadnagels, gaas en later bouwstaal) vervaardigde en wat later Nedschroef en Thibodraad zou worden.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een bedrijventerrein bij Beek (Beekerheide ten oosten van de Oranjestraat) en op 1 januari 1997 ging de gemeente Beek en Donk op in de fusiegemeente Laarbeek.
Beek en Donk heeft een eigen heemkundekring, genaamd "De Lange Vonder". Zij bewaren van alles wat met de geschiedenis van Beek en Donk te maken heeft. Zo bezit de heemkunde kopieën van geboorte-, huwelijks- en overlijdensaktes vanaf 1811 tot respectievelijk 1902, 1922 en 1952. Daarnaast worden ook bidprentjes bewaard van mensen die in Beek en Donk zijn geboren, getrouwd, overleden of hebben gewoond. Ook worden er vele foto's bewaard van Beek en Donk en alles wat daarmee samenhangt, zoals mensen, verenigingen en bedrijven. Dit alles wordt geordend door vrijwilligers en wordt bewaard in een eigen heemkamer gelegen in de muziektuin, tegenover het gemeentehuis.
Beek en Donk ligt ingeklemd tussen het dal van de Goorloop in het westen en het dal van de Aa in het oosten, terwijl daar bovendien de Zuid-Willemsvaart loopt. De Goorloop heeft, hoewel ze eerder gekanaliseerd werd, voor een deel weer glooiende oevers gekregen. Langs deze rivier liggen enkele broekbossen, populierenaanplanten en moerasgebieden waardoorheen wandelpaden lopen waarlangs men geleidelijk in een park komt waarin zich onder meer het gemeentehuis van Laarbeek bevindt, alsmede een muziekkiosk en een oorlogsmonument.
Ten zuiden van Beek en Donk bevindt zich een bedrijventerrein en het Wilhelminakanaal. Afgezien van het landgoed Eikenlust bestaat het grootste deel van de omgeving uit landbouwgebied, hoewel ten oosten van Donk ook een groot bedrijventerrein ligt.
In de jaren 70 besloot de Gemeente Beek en Donk om bij bejaardenhuis “De Regt” een groenvoorziening aan te leggen. Een deel van het terrein werd ingericht als dierenweide met daarnaast een volière en een bijenhal. Na de ingebruikname ging een groep vrijwilligers aan de slag om het park, samen met de Gemeente, in stand te houden en op 3 augustus 1987 ontstond de “Stichting Dierenpark Beek en Donk”.
Het doel van de stichting is het in stand houden van het park en het verzorgen van de aanwezige dieren. Het contact tussen mens en dier te bevorderen en voorlichting te geven aan bezoekers.
Op dierenpark “Regter Eind” zijn verschillende dieren aanwezig, zoals schapen en geiten, herten, pony, alpaca’s en wallaby's. Ook zijn er veel kleindieren zoals kippen, ganzen, duiven, konijnen en cavia’s. Verder is er een bijenhal en een volière. Om de bezoekers te informeren is er een leslokaal ingericht dat onder meer gebruikt wordt voor het geven van presentaties.
In de buurt van 'De Oude Toren' heeft de achtkante beltmolen van Van Eerd gestaan. Deze werd afgebroken in 1937 en verplaatst naar Elsendorp, waar ze echter in 1940 afgebrand is.
Niet ver van de beltmolen stond een houtzaagmolen. De Zaagmolenweg en de molenweg geven de plaats aan waar de molen stond. Het was een achtkantige molen met een galerij eromheen. De zaagmolen was eigendom van Dirk van den Boogaard die op deze plek een kuiperij exploiteerde. Na 1885 werd de molen niet meer gebruikt. Als gevolg van vandalisme stortte de molen in.[6]
Het plaatselijke harmonieorkest, Koninklijke Harmonie Oefening & Uitspanning, is een van de grotere symfonische blaasorkesten van Brabant. In 1978 won het orkest het nationale en internationale kampioenschap op het Wereld Muziek Concours te Kerkrade (officieuze wereldtitel voor harmonieorkesten). Het symfonisch blaasorkest, de jeugdensembles en de slagwerkgroep van Oefening & Uitspanning (O&U) repeteren in Het Anker, de concertzaal van Beek en Donk. Naast het harmonieorkest telt Beek en Donk een groot aantal buurtorkesten.
De Zuid-Willemsvaart doorkruist Beek en Donk. In Donk is Sluis 6 van de Zuid-Willemsvaart te vinden. Het Wilhelminakanaal vindt zijn oorsprong tussen Aarle-Rixtel en Beek en Donk en loopt vanaf dat punt boven Eindhoven en Tilburg langs naar Oosterhout. Het kanaal vormt tevens een onderdeel van de voormalige gemeentegrens tussen Beek en Donk en Aarle-Rixtel. Aan de rand van het dorp is een aansluiting op de N279 ('s-Hertogenbosch - Veghel - Beek en Donk - Helmond - Asten - Meijel - Kessel) en de N272 van Beek en Donk naar Boxmeer. Vanuit Gerwen loopt de N615 naar Beek en Donk waar deze aansluit op de N272 en N279.
Van 1883 tot 1935 liep door Beek de tramlijn van 's-Hertogenbosch en Veghel naar Helmond welke geëxploiteerd werd door de Stoomtramweg-Maatschappij 's-Bosch-Helmond ('sBH) tot 1918 en vanaf 1920 door rechtsopvolger Stoomtram 's-Hertogenbosch-Helmond-Veghel-Oss (HHVO). Halverwege de jaren 20 verschenen er ook bussen op dit traject die ook door Donk reden. Opvolger Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten schafte de stoomtram in 1935 af en ging geheel over op de busdienst. In 1926 werd door Van Kessel een busdienst Gemert - Beek en Donk - Lieshout - Gerwen - Nuenen - Tongelre - Eindhoven opgestart. Een jaar later kwam er een bus van Eindhoven naar Nijmegen door Beek en Donk bij, welke hetzelfde traject reed tussen Gemert en Eindhoven. Dit traject werd opgezet door de ATO en achtereenvolgens geëxploiteerd door ATO, Van de Rijdt, Vitesse, Zuidooster en Hermes. In 1988 zette Zuidooster in samenwerking met de NS een "snelbus" tussen Eindhoven en Nijmegen in die eveneens via Beek en Donk reed. Deze werd later omgezet naar een Interliner en in 2001 zette Hermes deze lijn om naar een reguliere sneldienst, tot de directe verbinding met Nijmegen kwam te vervallen.
Tegenwoordig wordt Beek en Donk aangedaan door vier streekbuslijnen en een buurtbus:
Beek en Donk valt onder de concessie SRE welke gegund is aan de Hermes door concessieverlener SRE. Beek en Donk ligt in Zone 6545.
Beek en Donk kent een aantal sportverenigingen.
Tennisvereniging 't Slotje werd opgericht op 18 maart 1969 en vernoemd naar een oude boerderij, 't Slotje. Deze boerderij stond vlak bij de locatie van het voormalige park, bij de IJsbaanlaan en 't Slotje. In 1989 is het park naar zijn huidige locatie aan de Dr. Timmerslaan verhuisd, waar men nu de beschikking heeft over 6 verlichte kunstgrasbanen, 2 smashcourtbanen en 3 mini-kunstgrasbanen.
Voetbalvereniging Sparta '25 speelt in de landelijke amateurcompetitie. In 1971/1972 werd Sparta '25 algemeen kampioen bij de landelijke amateurs. In het seizoen 2008/2009 werd Sparta´25 kampioen in de 2e klasse en promoveerde daardoor automatisch naar de 1e klasse.
Handbalvereniging BEDO die dit jaar 30 jaar bestaat speelt met haar 1ste team na het kampioenschap in 2015 in de 1e klasse. Het 2e team speelt volgend seizoen ook in de 2e klasse.
Beek en Donk heeft ook een budo-vereniging: BC Beek en Donk. Bij deze vereniging wordt een aantal vechtsporten beoefend, zoals karate, jiujitsu en judo.
Handboogschutterij Strijd in vrede werd opgericht op 14 januari 1910 achter café "De Zwaan". Lange tijd schoot men in een weiland met aan twee zijden een doelpak. Men schoot de pijlen dan heen en weer om zo minder te hoeven lopen. Later schoot men vanuit een aanbouw van het café, uit een venster naar een doelpak die op een wagen bevestigd was. Er waren 8 doelpakken die met één druk op de knop naar voren kwamen rollen. Toen het clubhuis niet meer voldeed aan de veiligheidsregels moest Strijd in vrede een nieuwe locatie zoeken. Dit was alleen mogelijk door zelfwerkzaamheid en financiering van de leden. In 1995 werd begonnen met de bouwwerkzaamheden en op 5 oktober 1996 werd de accommodatie in gebruik genomen. Het eerste schot werd gelost door voorzitter Theo Leenders, toenmalig voorzitter van de vereniging. Pas in 1997 werd de nieuwe accommodatie officieel geopend door beschermheer Rob van Thiel. In 2012 werden de "Auguust Hamelijnck" banen gerealiseerd. Deze extra buitenbanen maakte het mogelijk om op lange afstanden te kunnen trainen. Tegenwoordig kan er op Olympische afstanden worden getraind tot 70 meter.
Aarle-Rixtel, Lieshout, Gemert, Boerdonk, Mariahout